Projecten

De splinternieuwe brochure over Fascinating staat nu online. Boordevol interessante verhalen, veel gestelde vragen over deelname aan Fascinating en prachtige visuals - alles wat je moet weten over de landbouw van de toekomst.

De online brochure biedt een uitgebreide blik op ons toekomstperpectief voor boeren, op de laatste ontwikkelingen en op onze projecten. Blader door de online brochure over Fascinating.

Fascinating nodigt actief organisaties en maatschappelijke partijen uit om deel te nemen.

Met de ontwikkeling van ultrasone extractietechnologie, die potentieel breed inzetbaar is, kunnen smaakvolle en hoogwaardige ingrediënten zoals kipcollageen en bouillon uit reststromen worden gehaald. Door bestaande productieprocessen te combineren met nieuwe extractietechnologie wordt onderzocht of het haalbaar is en bijdraagt aan verduurzaming. Het uiteindelijke doel is het ontwikkelen van smaakvolle ingrediënten met een hoogwaardig nutriënten profiel.

Ultrasound extractietechnologie wordt beschouwd als een veelbelovende en innovatieve techniek met potentiële toepassingen in de chemie, farmacie, cosmetica en voedingssector. Ultrasound wordt, met een breed scala aan vermogen en frequenties, gebruikt bij filtratie, homogenisatie, emulgering, kristallisatie en extractie. Ultrasound heeft een mechanisch effect en oefent schokgolven en hydrodynamische kracht uit op het vaste oppervlak, waardoor het oplosmiddel beter en snelle toegang krijgt tot de grondstof.

Het is eenvoudig, goedkoop en kan op grote schaal in industriële productie worden toegepast. Daarnaast wordt de massatransfer verbeterd, waardoor de extractietijd wordt verkort, het oplosmiddelverbruik, de procestemperatuur en de energie-input worden verlaagd in vergelijking met traditionele extractiemethoden.

Een maatschappelijke behoefte

Het project sluit goed aan op de maatschappelijke behoefte om snel grote stappen te zetten om tot een klimaat neutrale samenleving te komen. De thema’s circulariteit, elektrificatie en integratie van bedrijfsprocessen zijn hierin essentieel en kunnen eventueel als voorbeeld gaan dienen voor andere projecten. Door gebruik te maken van de te ontwikkelen ultrasone extractietechnologie - zonder de noodzaak om onder hoge temperaturen en hoge drukken te werken - kan er een platformtechnologie worden neergezet. Deze technologie heeft een brede toepasbaarheid voor het verwaarden van reststromen, het ontsluiten van alternatieve eiwitten en het behouden van een evenwichtig en hoogwaardig nutritioneel profiel.

Een unieke technologie

Het winnen van hoogwaardig smaakvol kipcollageenpoeder uit “gekraakte” botten is internationaal onbekend; er zijn geen bedrijven die dit doen. Het gebruik van ultrasone procestechnologie in de levensmiddelenindustrie is nieuw: de combinatie van elektrificatie, extractie efficiëntie en een verbeterd smaakprofiel is uniek. Er wordt in toenemende mate wel veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de verschillende potentiële toepassingen van ultrasoon. In de farmaceutische industrie wordt het bijvoorbeeld toegepast voor kristallisatie en maaltoepassingen. De kennis die binnen dit project wordt vergaard, samen met de procesmatige haalbaarheid, zal bijdragen aan de kennisintensivering in Noord-Nederland op het gebied van vergroening van extractieprocessen. Ook kan het mogelijkheden bieden voor de toepasbaarheid in de eiwittransitie: het ontsluiten van eiwitten en nutriënten en de daar bijhorende efficiënte extractie.

Vergroeningspotentieel

Met dit project worden er oplossingen geboden voor de volgende uitdagingen en belemmeringen:

1.  Het uitbannen van extractiemethodieken waarbij gebruik gemaakt wordt van vervuilende oplosmiddelen of energie grootverbruikers, zoals zeer hoge temperaturen en drukken.

2. Het tegengaan van het gebruik van fossiele brandstoffen door elektrificatie en het inzetten van restwarmte om tot eiwitontsluiting en hoogwaardige nutriënten te komen.

3. Het upgraden van het beperkte smaakprofiel na lage temperatuur extractie (restwarmte) en de beperkte controleerbaarheid van de Maillard reactie om tot een evenwichtig en complex smaakprofiel te komen.

4. Het inefficiënt inzetten van reststromen waarbij potentiële bronnen van hoogwaardige nutriënten niet worden verwaard maar worden afgezet als laagwaardige restproducten.

Meer informatie

Opgave: Energie-efficiënte en duurzame verwerking 

Partners: Ten Kate Vetten, Kleinste Soepfabriek, HVE Production Technologies

Looptijd: 8 februari 2024 t/m 31 december 2025

Wil je meer weten over het project ‘SoniBone'? Neem dan contact op met Agata van Oosten (Program Manager) via agata.vanoosten@ispt.eu of met Nadine Kool (Program Officer) via nadine.kool@ispt.eu.

Dit project wordt mede gerealiseerd door het Nationaal Programma Groningen.

Sinds het stimuleren van duurzame energie, zijn er in Nederland steeds meer groencertificaten beschikbaar. Een groencertificaat, ook wel Garantie van Oorsprong (GvO) genoemd, is een verkoopbaar administratief bewijs dat je als ondernemer groene energie opwekt. Een interessant verdienmodel. Maar hoe werkt het systeem precies en hoe ga je hier als ondernemer het beste mee om? 

Bij Fascinating verrichten we met onze innovatieprogramma's pionierswerk met het onderzoeken en inrichten van een circulair voedsel- en landbouwsysteem. Energie is een belangrijk thema waar we in diverse projecten aan werken. Zo kijken we bijvoorbeeld samen met boeren naar de mogelijkheden om energie op te wekken op de boerderij via mestvergistingsinstallaties of wind- en zonnepanelen. Een goed verdienmodel is daarbij een belangrijk uitgangspunt. 

Het systeem van groencertificaten

Nederland telt 52.100 bedrijven met agrarische activiteiten (CBS, 2021) die samen zo’n 6 TWh aan duurzame energie opwekken. Bij de productie van hernieuwbare elektriciteit wordt voor elk megawattuur (MWh) een groencertificaat (GvO) aangemaakt. GvO’s dienen om te bewijzen dat de geleverde energie daadwerkelijk duurzaam is opgewekt. Een GvO is dus het administratieve bewijs. Het geeft informatie over waar, wanneer en uit welke bron de energie is opgewekt. In Nederland verstrekt de instantie VertiCer deze bewijzen. “Zo’n groencertificaat kun je aanvragen als je minimaal 1.000 kWh aan energie opwekt via zonnepanelen, windmolens of groen gas uit mestvergisters”, vertelt Bram Qualm, programmadirecteur bij Fascinating. “Als je als ondernemer zelf energie opwekt, kan je er ook voor kiezen het certificaat via handelaren te verkopen aan partijen die zelf geen groene energie opwekken. Dit kan een interessant verdienmodel zijn. Maar als je het certificaat verkoopt, wek je op papier geen groene stroom meer op”, vervolgt Bram.  

Een slim verdienmodel? 

Uit een enquête van Nieuwe Oogst in opdracht van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE), is gebleken dat 57% van de 1300 geïnterviewde boeren en bedrijven uit de agrarische sector, overweegt om te investeren in duurzame energie. Daarbij speelt kostenbesparing (68%) en minder afhankelijkheid van fluctuerende energieprijzen (47%) een grote rol. Daarnaast ziet 40% van de boeren het opwekken van duurzame energie als een aanvullend verdienmodel. 

Hoe ga je dan als ondernemer slim met dit groencertificaat om? Daarin heb je meerdere keuzes. “Als ondernemer, bijvoorbeeld als akkerbouwer of melkveehouder, is het verstandig om eerst zelf maximaal gebruik te maken van de duurzaam opgewekte energie om eigen processen te vergroenen. Alle energie die je overhoudt, kun je rendabel maken. Bijvoorbeeld door het te verkopen aan organisaties binnen de eigen keten, of voor een maximale financiële opbrengst buiten de keten”, zegt Gerrit Schilstra, programma manager bij Agrifirm. “Het is handig om de GvO’s binnen de eigen keten te houden, zodat je als ondernemer de keten helpt vergroenen. Daarentegen speelt natuurlijk ook de vraag mee wie er het meest voor betaalt.”  

Kopen of verkopen? 

Als ondernemer ben je niet verplicht om certificaten te kopen of te verkopen. Het is van belang om goed na te gaan wat je met de certificaten doet. Gebruik je het voor het vergroenen van je eigen bedrijfsvoering? Of kies je er voor jouw opgewekte groene energie terug te leveren aan het net en te verkopen voor de beste prijs? Uiteindelijk is het voor iedereen een persoonlijke beslissing. “Bij LTO proberen wij leden erop te wijzen wat GvO’s zijn en wat je er mee kan. Door certificaten te kopen, ondersteun je duurzame opwekkers bij het investeren in de productie van groene stroom en groen gas. Door te verkopen, help je andere partijen te vergroenen die dat zelf niet kunnen”, vertelt Wouter Veefkind, programma manager bij LTO Noord. “LTO biedt daarnaast een handelsplatform ‘Energie van Boeren’ aan om de groencertificaten namens agrarische ondernemers te verhandelen voor de beste prijs. Zo zorgen we ervoor dat duurzame energie beschikbaar wordt voor iedereen.”  

De energiemarkt is een ingewikkelde markt. Door diverse administratieve regelingen, verdelingen en belastingen is de markt ondoorzichtig geworden. Als expert ben je volledig op de hoogte van het systeem, maar als nieuwe toetreder kan het complex zijn. Zorg er daarom voor dat je goed geïnformeerd bent en maak een keuze op basis van wat het beste uitpakt voor je eigen bedrijfsvoering.

Ben je benieuwd naar jouw energiegebruik en wil je meer inzicht krijgen over de opwek- en gebruiksmogelijkheden van energie? Meld je aan voor het project Energiescans.  

Tijdens de innovatiedagen van de Wageningen Universiteit & Rearch en Innovatie Veenkoloniën, organiseert Fascinating op 3 juli een symposium met als thema 'Is de boer de dokter van de toekomst?'. Samen met experts gaan we in gesprek over hoe een gezond microbioom in de bodem bijdraagt aan het herstel van biodiversiteit én ons eigen immuunsysteem.

Datum: woensdag 3 juli 2024
Tijd: 14:30 - 16:30 uur (inloop vanaf 14:00 uur)
Locatie: Noorderdiep 211, 7876 CL Valthermond. Op de proefboerderij in de 'Grote Zaal'.

Programma

14:00 - 14:30 uur Inloop met koffie/thee
14:30 - 14:45 uur Opening door Henk Emmens, gedeputeerde Provincie Groningen
14:45 - 15:00 uur Welkom namens Fascinating door Jan Sikkema
15:00 - 15:30 uur Theo Mulder over de verbinding tussen ons eten en de maatschappij
15:45 - 16:15 uur Marco van Es over de microbiële bodem in relatie tot de gezondheid van de mens
16:30 uur Verwacht einde

Over de sprekers

Theo Mulder
Theo is directeur van Mulder Agro en oprichter van Symphony of Soils en CO2L Farming waaruit nu 4 kruiwagenmars initiatieven zijn georganiseerd van Schiermonnikoog tot Brussel. Met deze drie organisaties streeft hij naar een beter bodem leven. Hij is er van overtuigd dat een gezonder gewas, en daarmee ook een gezonder leven, begint bij een gezonde bodem.

Deze middag neemt hij je mee in zijn lezing 'Is de boer de dokter van de toekomst?' Hippocrates sprak het uit: “laat voeding je medicijn zijn”. De boer is samen met zijn/haar grond de eerste in de keten van onze voedselvoorziening. Hoe herstellen we de verbinding met ons eten en de maatschappij?

Marco van Es
Marco van Es is keynote spreker, microbes consultant en oprichter van stichting Bac2Nature. Centraal staat hierin zijn overtuiging dat veerkrachtige gezondheid van mensen wordt versterkt wanneer zij meer in contact komen met natuurlijke micro-organismen.

Met een TED-achtige presentatie neemt hij de luisteraar mee in zijn verhaal over hoe microbiële biodiversiteit van de bodem bijdraagt aan de gezondheid van de mens.

Kom je ook?

Graag nodigen we je uit om tijdens de Innovatiedagen deel te nemen aan dit symposium op 3 juli. Het beloofd een inspirerende middag te worden! Meld je gratis aan via onderstaand formulier (VOL=VOL).

De Innovatiedagen
Tijdens de innovatiedagen op 3 en 4 juli staan de uitdagingen voor de landbouw van de toekomst centraal. Er is een programma samengesteld waarin de uitdagingen op het gebied van het bouwplan en de teelt samenkomen. Het thema dit jaar is 'Boer zoekt toekomst'. Meer weten? Bekijk hier het programma van Innovatie Veenkoloniën.

Om de overgang te maken naar een circulaire landbouw en de eiwittransitie, is het van groot belang dat de proceskosten om laag gaan. In het algemeen vereist de procesvoering met plantaardige (eiwit)stromen 2 tot 4 keer zoveel energie. Daarmee wordt het moeilijker de procesvoering en productie van nieuwe plantaardige ingrediënten rendabel te maken. Een knelpunt hierbij is het energiezuinig drogen en ontwateren van plantaardige stromen. Een nieuwe innovatieve technologie zou hier uitkomst kunnen bieden: ontwateren, niet d.m.v. verdampen, maar door elektrische velden. Hoewel de technologie nog in een vroeg stadium verkeert, is het potentieel ervan veelbelovend.

Haalbaarheidsstudie

Het doel van dit project is om de haalbaarheid van elektrisch gedreven ontwatering bij de productie van plantaardige eiwitingrediënten te beoordelen. Daarbij ligt het oog op verdere marktontwikkeling en duurzame eiwitproductie.

Fascinating x WUR

Fascinating zoekt de samenwerking op met het Electrified-programma van de WUR. Dit programma ontwikkelt elektrisch aangedreven technologieën voor duurzame eiwitproductie. Hierbij staat groene elektriciteit, vervanging van chemicaliën door elektrische drijfkrachten en verminderd watergebruik centraal. De implementatie van deze technologieën biedt niet alleen milieuvriendelijke voordelen, maar ook verbetering van de eiwitkwaliteit en -functionaliteit. 

Meer informatie

Opgave: Energie-efficiënte en duurzame verwerking 

Partners: Cosun, FrieslandCampina, Avebe, ISPT-AFT

Looptijd: 1 februari 2024 t/m 31 december 2025

Wil je meer weten over het project ‘Electrified'? Neem dan contact op met Agata van Oosten (Program Manager) via agata.vanoosten@ispt.eu, of met Nadine Kool (Program Officer) via nadine.kool@ispt.eu.

Dit project wordt mede gerealiseerd door het Nationaal Programma Groningen.

Nieuw onderzoek van Van Hall Larenstein en NIZO Food Research wijst uit dat de carbon footprint van de voedselverwerking met 80% omlaag kan en dat 99% circulaire verwaarding van reststromen in 2030 haalbaar is. De onderzoekers constateren dat halfvolle melk momenteel de grootste potentie heeft op het gebied van voedingswaarde, milieubelasting en marktprijs. Maar om (bijna) volledige circulariteit te behalen, moeten beide paden worden bewandeld: dierlijk en plantaardig.

Halfvolle melk duurzamer dan plantaardig alternatief

De wetenschappers van Van Hall Larenstein en NIZO Food Research - Peter de Jong, Franciska Woudstra- van Lune en Anne van Wijk - stellen in recentelijk gepubliceerd onderzoek Addressing Challenges in Sustainable Nutrient Production: A call for Innovation vast dat “halfvolle melk in het licht van voedingswaarde, milieukosten en marktprijs de beste keuze is. Plantaardige alternatieven blijken (vooralsnog) voor klimaat, gezondheid van de consument en betaalbaarheid een minder goede keuze te zijn.”

Plantaardige alternatieven schieten (nog) tekort

In een tijd waarin de agrarische en voedselproductiesector verantwoordelijk is voor ongeveer 30% van de wereldwijde broeikasgasemissies, biedt deze bevinding een verfrissende kijk op duurzaamheid. De wetenschappers achter het baanbrekende onderzoek leggen uit dat plantaardige alternatieven momenteel tekortschieten in vergelijking met traditionele zuivelproducten, zowel op het gebied van klimaatimpact als voedingswaarde.

Zo kost de fabrieksmatige verwerking van de nutriënten (zoals eiwitten) uit plantaardige bron maar liefst drie keer meer energie dan het verwerken van nutriënten uit koemelk. 

Combinatie van plantaardig en dierlijk beste voor duurzaamheid

Echter, zij stellen ook dat een combinatie van plantaardig en dierlijk de beste optie is voor het realiseren van een duurzamer en klimaatvriendelijker voedselsysteem. Hiervoor zijn innovaties nodig. Plantaardige eiwitten moeten worden verbeterd in voedingswaarde en productiekosten moeten omlaag. Aan de andere kant moeten producenten van dierlijke eiwitten, zoals zuivel, streven naar een vermindering van hun CO2-voetafdruk. Hybride producten, die zowel dierlijke als plantaardige eiwitten combineren, worden ook beschouwd als een veelbelovende optie, maar vereisen verbeteringen in de gehele productieketen.

Door samenwerking kan carbon footprint van voedselverwerking met 80% omlaag 

Als het alle spelers in de keten lukt om op een effectieve, transparante en circulaire samen te werken mét ondersteuning van kennisinstellingen kan de carbon footprint van de voedselverwerking maar liefst met 80% omlaag en de waardecreatie van plantaardige nutriënten met 20-50% omhoog door betere processing en valorisatie van het restmateriaal. Peter de Jong: "Laten we afscheid nemen van polarisatie tussen dierlijk en plantaardig, en ons richten op samenwerking om een veerkrachtiger voedselsysteem te creëren."

Fascinating, landbouw van de toekomst

Deze gedachte is in lijn met het gedachtegoed van de 4 pijlers van het programma 'Fascinating' van het Institute for Sustainable Process Technology (ISPT) in Amersfoort, waarin ook Van Hall Larenstein en NIZO Food Research partners zijn. Fascinating richt zich op duurzame landbouw, gezonde voeding en een gezonde leefomgeving. Peter de Jong, naast onderzoeker ook programmadirecteur bij Fascinating: "In Fascinating worden al oplossingen, zoals voeradditieven, kruidenrijk weiland en mono-mestvergisting, ontwikkeld en uitgerold met als doel om zowel zuivel als plantaardige eiwitten gezonder, duurzamer en smakelijker te maken."

De weg naar een duurzamer voedsellandschap vereist een gezamenlijke inspanning en een focus op zowel traditionele als innovatieve oplossingen.

Hoe kunnen we met behulp van natuurlijke eiwitten de hoogst mogelijke voedselwaarde leveren binnen een natuur-inclusief, duurzaam en circulair landbouwsysteem? Steeds meer jonge innovatieve bedrijven én gevestigde Agrifood ondernemingen verbinden de belangen van een toekomstbestendige Agrifood sector in Nederland met de mondiaal groeiende vraag naar hoogwaardige plantaardige eiwitten. Belangrijke randvoorwaarde om uiteindelijk aan die groeiende vraag te kunnen voldoen, is het opschalen van de productiecapaciteit voor het winnen van hoogwaardige eiwitten voor menselijke consumptie.

Invest-NL heeft als doel om de transitie naar een klimaatneutraal voedselsysteem en waardeketen financierbaar te maken. Hun focus ligt op het ondersteunen van projecten en ondernemingen die deze transitie versnellen. Door te ontwikkelen, financieren en investeren zijn zij echte impact investors. In samenwerking met strategische partners uit de hele keten werkt Invest-NL binnen Fascinating aan het financierbaar maken van een innovatieve eiwitfabriek in Groningen. Zo’n first time en kapitaalintensieve eiwitfabriek stelt verschillende typen innovatieve bedrijven in staat hun eigen productiecapaciteit voor nieuwe gezonde eiwitten op te schalen. Dit alles met als doel om uiteindelijk toe te werken naar kansrijke marktintroducties van nieuwe, natuurlijke eiwitproducten.

Duurzame voedselketen cruciaal voor overgang naar carbon neutrale economie

Het financierbaar maken van de transitie naar een carbon neutrale economie heeft voor Invest-NL de hoogste prioriteit. De transitie richting een duurzaam en klimaatneutraal voedselsysteem en waardeketen staat centraal in onze aanpak. Een belangrijk speerpunt hierbinnen is het ondersteunen en financieren van uiteenlopende duurzame alternatieve eiwitbronnen. Het vraagt om innovatie, ondernemerschap en een actieve betrokkenheid van veel verschillende partijen uit de hele (Agrifood)keten. Om deze transitie te versnellen heeft Invest-NL inmiddels verschillende bedrijven en projecten gefinancierd en/of financierbaar gemaakt.

V.l.n.r. Nina Waldhauer (Invest-NL) en Tjeerd Jongsma (Fascinating)

Voor een rendabele businesscase is samenwerking door en met de hele keten nodig

Radicale innovaties en een geïntegreerde aanpak zijn onlosmakelijk verbonden met circulair ondernemen. Met vernieuwende technologieën en innovatieve businessmodellen kunnen we de eiwittransitie écht versnellen. Voor de financierbaarheid van de eiwitfabriek in Groningen kijken we daarom o.a. naar welke eiwitrijke gewassen een realistische businesscase vormen voor boeren en hoe beschikbare reststromen vanuit de industrie kunnen worden ingezet als input. Daarnaast wordt onderzocht welke innovatieve technologie passend is voor de beoogde omvang van de eiwitfabriek. Voor het vaststellen van de gewenste functionele eigenschappen en kwaliteit van (geproduceerde) ingrediënten en halffabricaten wordt inzicht opgebouwd in de omvang van markten, marktbehoeften en klantwensen.

"Waar Fascinating zich richt op de brede ontwikkeling van de eiwittransitie, ligt de focus van Invest-NL op financierbaarheid en het daadwerkelijk naar de markt brengen van nieuwe proposities en bedrijven. Vooral voor dit type complexe innovaties in de (circulaire) food keten is lange adem en visie van belang om hier gestalte aan te geven. Invest-NL is daar de ideale partner voor"

Tjeerd Jongsma, Directeur ISPT/programma Fascinating

Waar Invest-NL in deze case het verschil maakt

Om tot een realistische businesscase te komen wordt o.a. gekeken naar verschillende typen eiwitrijke gewassen, hoe beschikbare reststromen uit de industrie kunnen worden ingezet als input en welke innovatieve technologie passend is voor de beoogde omvang van de eiwitfabriek. Als de businesscase eenmaal helder is, identificeert Invest-NL de financieringsknelpunten en brengt het partijen bijeen die samen de bijpassende mix aan financieringsinstrumenten kunnen samenstellen. Ook voert Invest-NL een marktverkenning uit naar de bedrijven die de ‘pijplijn’ kunnen dienen voor de toekomstige verwerkingscapaciteit van de fabriek.

"Door de eiwitfabriek mogelijk te maken, willen we laten zien dat er hoogwaardige proteïneproducten geproduceerd kunnen worden die de Agrifood sector in staat stelt om naast een winstgevend product ook biodiversiteit na te streven. De samenwerking tot stand brengen tussen alle partijen in de keten die nodig zijn om tot een rendabele businesscase te komen past perfect bij Invest-NL"

Nina Waldhauer, Senior Business Development Manager Agrifood Invest-NL

Het originele artikel werd eerder gepubliceerd op www.invest-nl.nl

Eiwitten uit agrarische (zij)stromen

De realisatie van de productie van duurzame plantaardige eiwitten is een belangrijk onderdeel van Fascinating. Dit project had als doel om een technologie te ontwikkelen die daaraan bijdraagt. De winning van eiwitten uit agrarische (zij)stromen staat nog in de kinderschoenen. Dit project heeft laten zien dat het mogelijk is om op grote schaal duurzame plantaardige eiwitten te produceren met huidige en nieuwe technologieën. Hiermee vormde dit project de basis voor het project verkenning eiwitfabriek Groningen waar de haalbaarheid en bijbehorende business case van een multifunctionele eiwitfabriek wordt onderzocht.

Deelprojecten

Dit project is onderverdeeld in 3 deelprojecten:

1. Eiwitvalorisatie in uitvoering: hier werd onderzoek gedaan naar nieuwe grondstoffen, is de economische haalbaarheid en duurzaamheidswinst op basis van de resultaten uit de case studies vastgesteld, en is er gekeken naar het potentieel van andere gewassen binnen provincie Groningen.
2. Casestudie aardappeleiwit: hier was het doel om een zo groot mogelijk aandeel van het binnen Avebe beschikbare aardappeleiwit geschikt te maken voor gezonde, nutritionele plantaardige voeding d.m.v. nieuwe technologie.
3. Casestudie Rubisco: hier is ingezet op technologie ontwikkeling om met een zo hoog mogelijk rendement het hoge kwaliteit rubisco te winnen uit bietenblad en luzerne.

Resultaten

De twee casestudies, respectievelijk op het gebied van aardappeleiwit en het eiwit rubisco, dat gewonnen wordt uit o.a. bietenblad en luzerne, zijn met succes afgerond. Door nieuwe/verbeterde technologieën toe te passen, is de opbrengst van rubisco verhoogd van minder dan 5% naar meer dan 30% en is een aardappeleiwitfractie geproduceerd met 60% minder water en chemicaliën, maar met behoud van functionaliteit (i.e. gelsterkte, emulsificatie en schuimeigenschappen). Onder het overkoepelende thema eiwitvalorisatie in uitvoering is de economische haalbaarheid en duurzaamheidswinst op basis van de resultaten uit de casestudies vastgesteld. Zo is de duurzaamheid van de casestudie-processen vergelijkbaar met sojamelk en is de CO₂-uitstoot op basis van grondstof en proces een factor 5 lager vergeleken met dierlijk eiwit in vlees. Daarnaast is onderzoek gedaan naar nieuwe grondstoffen en is het potentieel van andere gewassen binnen provincie Groningen geëvalueerd vanuit het oogpunt van verwerking van deze gewassen met de in de casestudies gebruikte technologieën. Hieruit komt de veldboon als potentieel gewas naar voren. De opbrengst in eiwit per hectare is hoog en het gewas past binnen rotatieschema’s als een bron van stikstof. Daarnaast kunnen veldbonen met vergelijkbare technologieën verwerkt worden tot een eiwitingrediënt voor humane consumptie. 

Groot potentieel voor Groningen

De behaalde resultaten binnen dit project laten zien dat er in Groningen groot potentieel is voor de teelt en verwerking van eiwitrijke gewassen om op deze manier bij te dragen aan de productie van duurzame en gezonde voeding. De resultaten zijn verder gebruikt in het project verkenning eiwitfabriek Groningen waar de haalbaarheid en bijbehorende business case van een multifunctionele eiwitfabriek wordt onderzocht. De potentie van veldbonen als een eiwitrijkgewas in het rotatieschema van Groningse boeren, ligt in het verhogen van de opbrengst (tonnen per hectare), de positieve effecten op bodemgezondheid en biodiversiteit en de oogstzekerheid van dit gewas. Ontwikkeling van duurzame technologieën om eiwitingrediënten met een hoge kwaliteit te produceren, zullen de wereldmarkt voor deze ingrediënten openen. Een duidelijke conclusie is dat de winning van eiwit uit plantaardige bronnen en reststromen een duurzame richting is voor zowel klimaat als Groningen. 

Meer informatie

Projectleider: Fred van de Velde (NIZO)

Partners: Agrifirm, Avebe, Cosun, FrieslandCampina, LTO-Noord, Invest-NL, NIZO, ISPT-AFT

Opgave: Energie-efficiënte en duurzame verwerking

Doorlooptijd: mei 2022 t/m juli 2024

Wil je meer weten over het project ‘Eiwitverwaarding uit Groningse gewassen’? Neem dan contact op met Agata van Oosten (Program Manager) via agata.vanoosten@ispt.eu of met Nadine Kool (Program Officer) via nadine.kool@ispt.eu.

Dit project wordt mede gerealiseerd door het Nationaal Programma Groningen.

Demo eiwitfabriek

In dit project onderzoeken we de haalbaarheid van een multifunctionele eiwitdemonstratiefabriek in Groningen. Dit onderzoek kent verschillende aspecten, waaronder:

• De geschiktheid van gewassen die momenteel worden verbouwd en de potentie van gewassen die in de toekomst kunnen worden verbouwd in de regio.
• Het beoordelen van het draagvlak onder telers voor het concept van de eiwitfabriek, met name hun bereidheid om samen te werken en grondstoffen te leveren.
• Het identificeren van mogelijke ingrediënten en halfproducten die op (semi-)industriële schaal kunnen worden geproduceerd binnen de fabriek.
• Het analyseren van het marktpotentieel voor de geproduceerde eiwitproducten.

De beoogde eiwitfabriek wordt gekenmerkt door flexibiliteit, waardoor deze in staat is om verschillende gewassen en reststromen te verwerken zonder dat daar grote investeringen voor nodig zijn.

Waarom is dit project zo belangrijk?

De multifunctionele demo eiwitfabriek is essentieel voor het opschalen en demonstreren van (milde) technologieën voor de winning van plantaardige eiwitten en andere ingrediënten op industriële schaal. Procestechnologie dient daarbij als gereedschapskist voor een innovatieve eiwitproductie en het genereren van waarde in plantaardige ingrediënten die hoger is dan van wereldwijd geproduceerde bulkproducten. Het vertegenwoordigt daarmee een spilfunctie in de transitie van de landbouw naar een duurzamere, circulaire benadering en een verhoogd verdienvermogen. Daarbij streven we naar verbeterde plantaardige nutriënten die gezonder en lekkerder zijn en meer functionaliteit bieden.

De kern van het project

De verkenning wordt langs vier assen uitgevoerd:

1. Een inventarisatie van huidige en toekomstige inkomende plantaardige stromen vanuit Groningen en mogelijk de rest van Nederland.
2. Een selectie van benodigde unit-operations en procesconfiguraties die de inventaris en de kosten van de fabriek bepalen.
3. Het vaststellen van de potentiële kwaliteit en functionaliteit van ingrediënten en halffabricaten en de daarbij behorende potentiële markt.
4. Een business case en concept investeringsplan. Op basis hiervan kunnen besluiten worden genomen over de schaalgrootte, de mate van flexibiliteit (grondstof en proces) en de aansturing.

Meer informatie

Projectleider: Peter de Jong

Partners: Agrifirm, Avebe, Cosun, FrieslandCampina, Invest-NL, NIZO, LTO-Noord, ISPT-AFT

Opgave: Energie-efficiënte en duurzame verwerking

Looptijd: 1 januari 2023 t/m 31 december 2023

Wil je meer weten over het project ‘Verkenning van de Eiwitfabriek'? Neem dan contact op met Agata van Oosten (Program Manager) via agata.vanoosten@ispt.eu, of met Nadine Kool (Program Officer) via nadine.kool@ispt.eu.

Dit project wordt mede gerealiseerd door Nationaal Programma Groningen

Doel van het project

Het project ZeoDry probeert de eiwit-waardeketen te faciliteren door structurele verduurzaming van het sproei-droogproces. Het doel daarbij is een haalbaarheidsonderzoek naar vermindering van het directe energieverbruik van sproeidrogers met 40-50% op de korte termijntermijn en middels innovaties met 70-80% op de langere termijn, leidend tot CO2- en NoX-emissiereducties. 

Het beoogde resultaat is een uitgewerkt ontwerp van een pilot-/demonstratie-installatie dat gebaseerd is op toepassing van een Zeoliet Drum met als doel om de technische en de economische haalbaarheid te kunnen beoordelen, inclusief risicobeoordeling en carbon footprint. Daarnaast moet dit ontwerp volledig opschaalbaar zijn voor toepassing in commerciële sproeidrooginstallaties.

Energie-intensieve processen

De Nederlandse economie, zeker de Noord-Nederlandse, leunt sterk op de levensmiddelenketen, waar sproeidrogen een integraal onderdeel van is. Het sproeidroogproces is een van de meest energie-intensieve processen binnen de industrie. Elektrificatie en energieterugwinning is dus van groot belang. De transitie naar toepassing van plantaardige eiwitten zal dit effect versterken omdat sproeidrogen realistisch gezien de enige haalbare droogmethode is voor deze producten.

Door de verlaging van de kosten en de footprint van het droogproces zal een belangrijke bijdrage worden geleverd aan de eiwittransitie in Noord Nederland. Bovendien zal dit bijdragen aan de mondiale positie van de Nederlandse agrifood industrie.

Innovatie in sproeidrogen van eiwitten

Het drogen van eiwitten (al dan niet plantaardig) is een essentieel onderdeel van de levensmiddelen waardeketen. Een goed droogproces leidt tot een stabiel, goed te bewaren, functioneel dan wel nutritioneel product. Om deze redenen worden eiwitten gesproeidroogd. Met de eiwittransitie naar plantaardige producten in (Noord) Nederland zal daarmee de sproei-droogbehoefte erg toenemen. Het nadeel van sproeidrogen is de energetische inefficiëntie van het droogproces. Bovendien leunt het droogproces zwaar op niet-hernieuwbare energiebronnen.

Het sproei-droogproces kan sterk worden verduurzaamd door de latente energie in waterdamp terug te winnen door de damp te laten condenseren. De energie die daarmee vrijkomt kan worden hergebruikt. Dit proces wordt ook wel zeoliet drumdroogtechnologie genoemd. Het mineraal zeoliet absorbeert vocht en heeft als eigenschap warmte af te geven. Dit kan de ingangslucht tot ca. 140 Celsius voorverwarmen, waardoor het energie bespaart. De regeneratie van de zeolietdrum levert ca. 0.5 bar stoom op, waarmee een indamper of een warmwatervoorziening kan worden gevoed. Door toepassing van de zeolietdrum voorafgaande aan het sproeidrogen kan de sproeidroogcapaciteit eveneens worden verhoogd. 

De zeoliet drumdroogtechnologie is internationaal niet eerder op industriële schaal toegepast bij droogprocessen. Eerdere pilotinstallaties voor zeolietdrogen waren gebaseerd op toepassing van een zeolietwiel. Dit was niet succesvol door sterke mechanische en thermische spanningen in het wiel. Dit wordt ondervangen door het nieuwe ontwerp te baseren op een zeolietdrum.

Meer informatie

Projectleider: Rick Kirpestein (ISPT-AFT)

Partners: Avebe, Cosun, Corbion, FrieslandCampina, Vreugdenhil, Industrial Air Company, Sanco, Femto Engineering, ISPT-AFT

Derden: Wageningen Food & Biobased Research

Opgave: Energie-efficiënte en duurzame verwerking

Dit project wordt mede gerealiseerd door Nationaal Programma Groningen

Wil je meer weten over het project ‘ZeoDry'? Neem dan contact op met Agata van Oosten (Program Manager) via agata.vanoosten@ispt.eu, of met Nadine Kool (Program Officer) via nadine.kool@ispt.eu.

Het Nederlandse landbouwsysteem moet grondig op de schop. Van de bodem tot de producten die op het bord van de eindconsument belanden. Een enorme transitie, bomvol uitdagingen. Tjeerd Jongsma vertelt in een interview met Change.inc welke mogelijkheden er binnen Fascinating worden onderzocht en hoe de eerste contouren van een duurzaam landbouwsysteem eruit zien.

De uitdagingen in de landbouwsector zijn enorm. En de meningen over hoe we die aan moeten pakken, zijn verdeeld. Iedereen buitelt over elkaar heen in discussies over stikstofproblematiek en de snelheid van de transitie. Dit moet anders volgens Tjeerd Jongsma, want zo schiet de transitie in de landbouw natuurlijk niet op. “Wat mist, is een partij die de regie pakt en een route voor de toekomst uitstippelt waar we met z’n allen achterstaan. Daar proberen we met Fascinating vorm aan te geven.”

Meer gezondheid per hectare

Fascinating voorziet een toekomstig landbouwsysteem dat zowel duurzaam als circulair is, dat ruimte geeft aan de natuur en bijdraagt aan een rijk en gezond bodemleven. Het landbouwsysteem van de toekomst zorgt daarnaast voor gezonde producten op het bord van de eindconsument én gezonde businessmodellen in de gehele agrofoodketen. Reststromen worden daarnaast zo optimaal mogelijk benut. Jongsma: “Meer gezondheid per hectare, zo vat ik het vaak samen. We schetsen een toekomstbeeld dat niet alleen duurzaam is, maar ook zonder subsidies kan beklijven. Dat is een belangrijk verschil met de noodoplossingen die nu geopperd worden.”

Hoe ziet dat er in de praktijk uit? Het gaat bovenal om systemische oplossingen, zegt Jongsma: “Plukbossen zijn leuk en belangrijk om de burger te inspireren. Maar om de grootschalige landbouw in beweging te krijgen, is het niet voldoende. Daar zijn grootschalige interventies voor nodig.”

Toekomstscenario’s doorrekenen

Om de gevolgen van dergelijke systematische oplossingen en interventies door te berekenen, lanceerde Fascinating het Agri-Food-nature Transition Model. Jongsma: “Agrofoodketens zijn ontzettend complex en leiden tot allerlei verschillende vormen van uitstoot. Het is lastig om daar vat op te krijgen. Dit transitiemodel schept orde in de chaos en stelt ons in staat om de effecten van verduurzamingsoplossingen beter in te schatten.”

Systematische oplossing voor mest

Op dit moment werkt Fascinating al aan de ontwikkeling en uitrol van dergelijke oplossingen. Eén daarvan is de vergisting van dagverse mest. Om stikstofemissies in de stal, in de vorm van ammoniak, tegen te gaan wordt er bij deze oplossing gekeken naar het ophalen van dagverse mest, met als bestemming een mestvergister. “Mestvergisters worden momenteel verguisd, dat komt omdat ze nu uitsluitend worden gebruikt om zoveel mogelijk groen gas uit mest te persen. Maar er wordt ook gewerkt aan een methode om stikstof, kalium en fosfaat uit de mest te winnen. Dat kunnen boeren in de akkerbouw gebruiken voor hun gewassen, waardoor het gebruik van kunstmest overbodig wordt. Dan wordt mestvergisting ineens een stuk interessanter.”

Lees het volledige artikel op Change.inc.

De NOM is een investerings- en ontwikkelingsmaatschappij die financiering en advies op maat biedt aan innovatieve ondernemers die starten, willen groeien of zich willen vestigen in Noord-Nederland. Wij helpen ondernemers verder met geld, connecties en kennis. Bij de NOM staan ondernemers centraal, wij staan niet vóór, maar náást de ondernemer. Onze diensten zijn onafhankelijk, laagdrempelig en creatief. Zij dragen bij aan de groei van ondernemers en verstevigen daarmee de noordelijke economie op een duurzame manier. Groeien begint hier.

NV NOM & Fascinating

De NOM richt zich op de wereldwijde transities duurzamer, gezonder en slimmer. Heel logisch dus dat wij een project als Fascinating van harte ondersteunen. Als NOM kunnen we, door ons brede nationale en internationale netwerk, een rol spelen in het verbinden van het mkb met Fascinating. Ook zorgen we voor aansluiting op projecten en programma’s binnen en buiten het Noorden.

Tevens hebben we een specifiek programma voor startups en nieuwe projecten binnen bedrijven, het Business Innovation program Food. Iedereen die binnen de Voedselketen versnelling wil aanbrengen aan de voedseltransitie wordt getraind in het valideren van de markt.

Wij zijn betrokken bij deze opgaven

Is er in 2050 genoeg eten voor álle ruim negen miljard mensen op de wereld? Hoe kunnen ondernemers in de voedselketen de voedselproductie op duurzame wijze verdubbelen? De uitdaging voor de wereld voor de komende decennia: twee keer zoveel voedsel produceren, met de helft van de grondstoffen. De enige manier is om veel efficiënter produceren. Aan deze uitdaging wil de Rabobank haar bijdrage leveren, buiten én binnen Nederland. Omdat het gaat om het dagelijkse eten en drinken van ons allemaal is het relevant voor iedereen.  Wij ondersteunen ondernemers met de uitdagingen en kansen van deze tijd en begeleiden hen in de transitie naar een toekomstbestendige food- en agri sector.

Toekomstperspectief voor de agrifoodsector

Martin Eising, coöperatief directeur van Rabobank, is enthousiast over de samenwerking: “We staan voor een enorme opgave; gezond voedsel produceren met respect voor de omgeving, de natuur en de planeet. Dat kunnen we alleen samen en daarom verbindt Rabobank zich graag aan het Fascinating programma. Samen kunnen we de reststromen, dus wat overblijft bij bedrijven of boeren, beter hergebruiken. En onderzoeken welke eiwitrijke gewassen hier goed groeien. Het kan extra inkomen opleveren voor de boer en het is goed voor de natuur, win-win dus. Rabobank staat positief tegenover de ontwikkeling van innovatieve gezonde eiwitrijke voedingsmiddelen die de variëteit van het aanbod vergroten. En wat is dan mooier dan ons in te zetten voor projecten in onze achtertuin?”.

Wij zijn betrokken bij deze opgaven

Cosun is een agrarische coöperatie die in handen is van zo’n 8.400 telers van suikerbieten. Iedere dag werken onze telers, partners en medewerkers aan een transparante en circulaire manier om de volle potentie van planten te ontsluiten en om te zetten in waardevolle, plantaardige oplossingen. Onze visie The Plant Positive Way vindt haar basis in het fundament van bijna 125 jaar Cosun historie in succesvolle verwaarding van akkerbouwgewassen als suikerbieten, cichorei en aardappelen in een divers portfolio van producten met toegevoegde waarde. Deze gewassen bieden ongelimiteerde mogelijkheden. Door het inzetten van dit plantaardige potentieel dragen we bij aan transities rond klimaatverandering, de vervanging van fossiele grondstoffen, de eiwittransitie en de groeiende vraag naar voeding en gezondere voedingsingrediënten. Wij geloven dat planten de oplossing kunnen zijn voor deze uitdagingen. De plant is onze held.

Cosun & Fascinating: innovatieve slagkracht

Wij zijn betrokken bij deze opgaven

Met meer dan 3.000 betrokken medewerkers met de ambitie om iedere dag te excelleren, draagt Royal Agrifirm Group bij aan een verantwoorde voedselketen voor toekomstige generaties. Wij leveren meetbare, relevante en duurzame waarde op het boerenerf, op de akker en aan de voederindustrie. 120 jaar geleden opgericht in Nederland, zijn we nu een toonaangevende, agrarische coöperatie met een internationaal netwerk van dochterbedrijven gevestigd in Europa, Zuid-Amerika, de Verenigde Staten van Amerika, Azië en een wereldwijd distributienetwerk.

120 jaar coöperatieve kennis en ervaring voor boeren en telers

Door talloze jaren van mondiaal wetenschappelijk onderzoek te combineren met lokale, specifieke kennis van de agrarische en veevoedersector, bieden wij onze klanten wereldwijd de beste oplossingen voor de uitdagingen waar zij iedere dag mee te maken hebben. Agrifirm is de nummer één kennis- en oplossingsgerichte partner voor onze klanten op het gebied van veevoeders, teelten en dier-, plant- en bodemgezondheid. We ontwikkelen samen met onze boeren oplossingen voor de toekomst die het nog beter doen voor natuur en milieu én perspectief bieden voor onze boeren en telers.

Agrifirm & Fascinating: Better Together

Een verantwoorde voedselketen voor toekomstige generaties creëren is een continu proces van samenwerken tussen boeren, telers, bedrijven, overheden en kennisinstellingen. Binnen Agrifirm noemen we dat "Better Together". Fascinating biedt het platform om deze samenwerking te organiseren.

Wij zijn betrokken bij deze opgaven

Invest-NL is in 2020 door de Nederlandse overheid opgericht om grote maatschappelijke transities beter financierbaar te maken en om er voor te zorgen dat ondernemingen beter toegang krijgen tot risicokapitaal.

Als impactinvesteerder maken we Nederland duurzamer en innovatiever. Dit doen we door het financieren van projecten en ondernemingen, maar ook door kennisopbouw, partijen te verbinden en samen bussiness cases financierbaar maken.

Uitgangspunt van onze strategie is dat wij de hoogste prioriteit geven aan het financierbaar maken van de transitie naar een carbonneutrale en circulaire economie. Daarnaast investeren we in specifieke thema’s en in innovatie scale-ups. Voor de komende jaren hebben we dit uitgewerkt in zes thematische focusgebieden; Agrifood, Energie, Biobased & Circulair, Deep Tech, Life sciences & Health en Investeringsfondsen. Invest-NL werkt altijd samen met andere financiers en is de Nederlandse partner voor Europese instellingen zoals de Europese Investeringsbank (EIB) en het Europese Investeringsfonds (EIF).

Invest-NL & Fascinating

De samenwerking met Fascinating heeft tot doel de transitie richting een klimaatneutraal en circulair voedselsysteem te versnellen door het opzetten en versterken van samenwerkingen, het opschalen van innovatieve oplossingen en ontwikkelen van rendabele business cases.

Wij zijn betrokken bij deze opgaven

FrieslandCampina is een coöperatie van bijna 17.000 melkveehouders. Het zit in ons DNA om samen te werken voor de lange termijn. Want alleen met samenwerken kunnen we de grote uitdagingen echt aan. Dat geldt ook voor onze bijdrage en deelname aan Fascinating.

Het verhaal van FrieslandCampina en onze relatie met melk begint in 1871. In dat jaar besloten boeren hun krachten te bundelen en plaatselijke zuivelfabrieken te stichten. Zo konden ze hun marktpositie versterken en de afzet van hun melk veiligstellen. Inmiddels is FrieslandCampina een van de grootste zuivelondernemingen in de wereld. Elke dag voorzien we miljoenen consumenten wereldwijd van waardevolle voedingsstoffen uit melk. Niet alleen via melk zelf, ook met allerlei zuivelproducten die we daarvan maken.

In balans met natuur en klimaat

Bij FrieslandCampina draait het om nourishing by nature en drie onderliggende pijlers: Alles wat we doen staat in het teken van betere voeding voor de wereld, goede inkomsten voor onze boeren, nu en in de toekomst. 

Dat betekent dat wij de voedingsstoffen en producten die we bieden produceren in balans met de planeet: met natuur en klimaat. En op zo’n manier dat het toepasbaar en werkbaar is voor alle betrokkenen. Alleen zo kunnen we echte veranderingen, op schaal, realiseren.

FrieslandCampina & Fascinating: Coöperatieve kracht

In Nederland hebben we ons de afgelopen generaties zeer succesvol geconcentreerd op volume en efficiency. We zijn koploper commodities geworden in de wereld. Met schaarse en kostbare grond en arbeid, klimaat- en biodiversiteitsvraagstukken is dit niet langer houdbaar. Opnieuw zullen we onze akkerbouw moeten uitvinden. Hoge kwaliteit, gezondheid en duurzaamheid moeten de waarde nu opleveren. Onze leden leveren hier elke dag een belangrijke bijdrage aan: ze leveren plantaardige waarde uit hun akker. Voedingswaarde. Economische waarde. Duurzame waarde.

Dit doen we door samen te werken. Dat is iets wat we bij Avebe al ruim 100 jaar doen. Samen met onze leden, medewerkers, klanten en andere partners halen we alles uit de zetmeelaardappel wat erin zit. Ooit begonnen met het zetmeel en later gevolgd door andere waardevolle ingrediënten. Denk aan plantaardig eiwit. Vroeger was dit afval, later diende het als veevoer en inmiddels is het niet meer weg te denken als bron voor gezonde voeding. Daarmee creëren we veel waarde voor onze leden, klanten en de consument. Denk aan het dierlijk eiwit te vervangen door ons plantaardige aardappeleiwit.

Waarom Royal Avebe partner is in het Fascinating programma

We zijn allemaal op zoek naar nieuwe technologie en gezamenlijk gaat dat sneller. Het Fascinating programma is een steun in de rug van boeren, verwerkende industrie en dus voor onze klanten.

We beseffen heel goed dat wij zelf de nieuwe verdienmodellen moeten ontwikkelen om op een duurzame manier te innoveren en de landbouw te kunnen behouden. En hoe mooi is het dat we de toekomst van de landbouw in Groningen kunnen schrijven?

Wij zijn betrokken bij deze opgaven