De omslag naar een plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon heeft consequenties voor de nutriënten die we binnenkrijgen. Want eiwitten uit plantaardige bron zijn op dit moment nog van mindere kwaliteit dan die uit dierlijke bron. Wetenschappelijk onderzoek toont nu aan dat de rijke Groningse bodem goed in staat lijkt te zijn om gewassen te realiseren met hogere nutritionele waarde. Daarmee wordt de terugval in voedingswaarde gecompenseerd.
Vanwege het klimaat en onze gezondheid stappen veel consumenten over naar een meer plantaardig voedingspatroon. Op basis van de laatste onderzoeken* is een duidelijke trend waarneembaar: Nederlanders eten meer groenten, fruit, noten en peulvruchten en minder rood vlees en bewerkt(e) vlees(waren).
Eiwitten uit plantaardige bron zijn (nog) van mindere kwaliteit
Eiwitten uit plantaardige bron (zoals granen, peulvruchten, noten, zaden, soja) zijn op dit moment nog van mindere kwaliteit dan die uit dierlijke bron (zoals zuivel, vlees, eieren, vis). Bovendien verteren plantaardige eiwitten moeilijker in ons lichaam en nemen we ze minder goed op. Kortom, een meer plantaardig dieet heeft consequenties voor de voedingswaarden.
Optimens: gezonde voeding én verdienmodel akkerbouw
Prof. dr. Paul de Vos doet onderzoek naar de vraag: kunnen we de consument voorzien van plantaardig, lokaal geteeld, eiwitrijk voedsel met meer nutriënten? De Vos is als programmadirecteur verbonden aan het Groningse landbouwprogramma Fascinating van het Institute for Sustainable Process Technology (ISPT) in Amersfoort. Daar werkt hij samen met dr. Renate Akkerman aan het onderdeel ‘Optimens’.
Paul de Vos: “Binnen Optimens zoeken we naar de optimale balans tussen een gezond voedingspatroon voor de consument én een optimaal bouwplan voor de akkers. We vullen daar traditionele gewassen, zoals granen, aardappelen en suikerbieten aan met een ander eiwitrijk gewas, zoals veldbonen of andere peulvruchten. Voorwaarde is wel dat het gewas bodemuitputting moet voorkomen en dat het de boeren een goed verdienmodel oplevert. De boeren telen duurzaam met gewasrotatie, strokenlandbouw en maken gebruik van dierlijke mest en mineralen om de bodem te verrijken.”
Renate Akkerman: “Optimens wil inzicht krijgen in de veranderende behoeften aan nutriënten bij consumenten bij een modern voedingspatroon. Deze gegevens gebruiken we vervolgens om te bepalen of de Groningse bodem kan voorzien in deze behoefte.“
Over Optimens
Binnen Fascinating zoekt het project Optimens naar manieren om de kwaliteit van de aminozuren op een hoger peil te krijgen, door betere en mildere verwerking van plantaardige eiwitten. Vervolgens kijken we hoe de Groningse bodem kan voorzien in die behoefte, en welke gewassen geschikt zijn om te telen met behulp van circulaire landbouwmethoden. Hierbij wordt rekening gehouden met beperkingen van een economisch rendabel bouwplan en mogelijke uitputting van de bodem. De centrale vraag is: kun je door efficiëntere verwerking van eiwitrijke gewassen, goed verteerbare en hoogwaardige eiwitproducten maken die in staat zijn te concurreren met hoge-kwaliteit dierlijke eiwitten?
20% meer plantaardige eiwitten volstaat
Onderzoeker dr. Jan de Vries is ook betrokken bij het onderzoek. Jan de Vries: “Na anderhalf jaar onderzoek kunnen we concluderen dat consumenten kunnen volstaan door 20% meer plantaardige eiwitten in te nemen. Dan krijg je de essentiële aminozuren uit planten goed binnen. Deze extra inname ondervangt het probleem van de lagere kwaliteit van plantaardig eiwit en minder goede verteerbaarheid. Andere mineralen, zoals ijzer en calcium of belangrijke vitamines zoals B2 en B12, zullen toch vooral uit dierlijk voedsel zoals vlees en zuivel gehaald moeten worden.”
Groningse bodem geschikt om deze gewassen te produceren
“Verder blijkt de Groningse bodem zeer goed in staat is om te voorzien in de eiwitten en aminozuren die passen bij een modern, meer plantaardig dieet. Zeker als dit op een duurzame, regeneratieve manier gebeurt en de bodem verrijkt wordt met organisch materiaal en mineralen. Een rijkere en meer vruchtbare bodem levert duidelijk meer nutritionele waarde op in de gewassen. En dat levert gezonder voedsel op voor de consument.”
* Voedselconsumptiepeilingen (VCP) in Nederland van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en het RIVM
Andere innovaties binnen Fascinating
Een andere innovatie waar Fascinating aan werkte, is de ‘Grunniger’ plantaardige en eiwitrijke bitterbal. Die vegan snack is door een krachtenbundeling van Groningse Fascinating-partners, horeca, een snackfabrikant, Campus Groningen, de gemeente Groningen, onderwijsinstellingen en vele anderen op de markt gebracht. “Dit is de horecasnack van de toekomst”, zo zegt Paul de Vos. “Gezonder, duurzamer, plantaardig en goed van smaak. Dit is waar we heen willen met het programma Fascinating.” Het eiwitgehalte van de Grunninger plantaardige bitterbal is uniek hoog en gevarieerd in samenstelling (aardappel-eiwit en veldbonen-eiwit). De bal is rijk aan vezels en niet onbelangrijk: goed van smaak.
