Bij Fascinating werken we aan de landbouw van de toekomst: een circulair systeem met gesloten kringlopen, een gezonde bodem, biodiversiteit én een goed verdienmodel voor boeren. Een van de middelen die deze toekomst realiseert, is de omschakeling naar regeneratieve landbouw. In dit artikel leggen we uit waarom.
In samenwerking met onze partner Agrifirm ontwikkelden we onderstaande infographic. Hierin wordt de visie weerspiegelt die Fascinating voor ogen heeft voor de landbouw van de toekomst in Groningen. Maar ook voor de rest van Nederland en Europa.
Regeneratieve landbouw laat de natuur haar werk doen
Regeneratieve landbouw is een verzamelnaam voor op elkaar afgestemde landbouwpraktijken die een positieve bijdrage leveren aan de gezondheid van mens en dier, productkwaliteit, milieu, klimaat, biodiversiteit en sociale omstandigheden. Het fundament van deze benadering is het bevorderen van een gezonde, levende bodem. Hierbij zijn biodiversiteit, circulariteit (kringlopen) en een robuust verdienmodel belangrijk.
Hoe bereiken we dat? Door het minimaliseren van input (gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest) en het vergroten van fysische, chemische en biologische kwaliteit van de bodem, wordt het telen van weerbare gewassen met een hogere voedingswaarde mogelijk. Met het project ‘100 hectare regeneratief’ proberen we dit transitie pad te versnellen. Dit doen we door samen met 40 boeren op zoek te gaan naar regio-, grondsoort-, bedrijfs-, en product specifieke toepassingen van regeneratieve landbouw. In dit project staat een rendabel bedrijfsmodel voorop.
Gezonde bodem, gezond bedrijf
Een gezonde bodem betekent een gezond bedrijf. Maar wat verstaan we onder een gezonde bodem? Een gezonde bodem bestaat uit divers leven in én op het land. Schimmels, bacteriën en wortels in de bodem communiceren met elkaar. Hierdoor wordt enerzijds het bodemleven gevoed door wortelexudaten (suikers), en anderzijds worden planten gevoed met mineralen, zouten en water door het bodemleven via de wortels. Bovengronds is er voldoende biodiversiteit, zoals insecten en bestuivers (bijen, hommels, vlinders) en weidevogels. De bodem is sterk genoeg om zonder de inzet van (extra) gewasbeschermingsmiddelen zichzelf staande te houden tegen ziekten en ongedierte. Een gezonde bodem zorgt namelijk voor een gezonde cyclus: gezonde planten, waarvan koeien profiteren, die op hun beurt gezonde mest en melk produceren, wat weer goed is voor zowel de bodem als de mens.
Waaruit bestaan de regeneratieve landbouwpraktijken?
Binnen regeneratieve landbouw kun je diverse praktijken inzetten:
Minder gewasbescherming
Een gezond bodemleven zorgt voor een gezonder en weerbaarder gewas. Hierdoor is er minder inzet van gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest nodig.
Gewas rotatie
Door met regelmaat of tegelijkertijd verschillende gewassen op dezelfde grond te verbouwen, bevorder je de bodemgezondheid. Met deze methode krijgt de bodem rust, meer structuur en betere organische stofopbouw. Regeneratieve landbouw verhoogt de afwisseling tussen de gewassen, met als doel bijvoorbeeld 5 verschillende gewassen in 5 jaar tijd op hetzelfde perceel te verbouwen.
Groenbemesting
Als je vers, organisch materiaal jarrond losjes en ondiep in de bodem verwerkt, zorg je voor een gezonde bodem met levende wortels en stimuleer je de bodembiodiversiteit. Deze grote hoeveelheid groen zorgt ervoor dat bodemmicroben enzymen gebruiken om de organische voedingsstoffen uit de groenbemesters om te zetten in humus. Zo herstelt het bodemleven en verloopt het humusvormend proces optimaal.
Niet-kerende grondbewerking
In de bodem zitten grote netwerken aan schimmeldraden waar belangrijke nutriënten voor planten door vervoerd worden. Door het land diep te bewerken (bijvoorbeeld door te ploegen) verbreek je deze ‘samenleving’ en krijgen slechte bacteriën mogelijk meer kans. Bij regeneratieve landbouw wordt er daarom zo min mogelijk geploegd om het bodemleven in stand te houden.
Gemengde teelt
Het telen van verschillende gewassen op 1 stuk grond, door bijvoorbeeld strokenteelt of gemengde teelt, draagt positief bij aan het bodemleven. Bij regeneratieve landbouw wordt er tijdens het seizoen al gekeken naar geschikte groenbemesters of gewassen die goed naast elkaar kunnen groeien. Op deze manier versterken planten elkaar en blijft de glucose-motor draaien. Door te werken met de juiste keuze van groenbemesters tussen je hoofdgewas, onderdruk je de groei van onkruid en leg je stikstof vast in de bodem. Stikstof is een belangrijke voedingsbron voor het bodemleven en de plant. Een goed voorbeeld van een kruid dat stikstof opvangt en vastlegt in de bodem is klaver.
Beweiding
Afhankelijk van wat je in het volgende seizoen wilt telen, kun je de groenbemesters die nog staan, laten begrazen door koeien of schapen. De natuurlijke mest die op het land terecht komt levert weer voeding op voor de bodem. Met kruidenrijk grasland is het land weerbaarder tegen droogte en krijgen koeien een gevarieerder aanbod aan voedingsstoffen.
Omschakelen naar regeneratief: wat heeft de boer nodig?
Een van de belangrijkste doelen uit het project 100 hectare regeneratief, is weten wat de boer nodig heeft om de omschakeling naar regeneratieve landbouw te maken. Het project is inmiddels gestart met 40 boeren uit provincie Groningen, waarbij kennis en ervaringen worden uitgewisseld op inspirerende bijeenkomsten. Samen met experts en adviseurs wordt er gekeken naar wat de bodem nodig heeft en hoe de bedrijfsvoering aan te passen is. Ook onderzoeken we welke kosten en opbrengsten impact hebben op het saldo en hoe deze mogelijk te verbeteren zijn. Daarbij brengen we ook de potentiële risico’s en kosten in kaart.
Gezond, lekker en betaalbaar
Regeneratief geteelde gewassen zijn goed voor de bodem en verbeteren de samenstelling van het eindproduct. In het project onderzoeken we de impact van regeneratieve maatregelen op de oogst, zoals smaak, voedingswaarde en de financiële opbrengst. De vraag naar gezonde producten groeit en regeneratieve landbouw kan hier oplossingen bieden. De vraag is echter wat de keten bereid is om te betalen voor regeneratieve producten. Hoe zorgen we ervoor dat de boer voldoende verdient aan de oogst, terwijl de producten betaalbaar blijven voor de consument?
Fascinating streeft naar eerlijke producten: goed voor de bodem, gezond, lekker en betaalbaar met een eerlijke prijs voor de boer. Samen met onze partners en boeren werken we toe aan een gezonde bodem, een gezond bedrijf en gezonde producten. Dat proef je!
